Polonezköy-Adampol: Dom Pamięci Cioci Ryży

Dom Pamięci Cioci Ryży pochodzi z 1882 r. Jego ostatnią lokatorką była zmarła w 1986 r. Zofia Ryży. W ciągu swojego 83-letniego życia jako gorąca patriotka uczyła młodzież języka polskiego i historii, zajmowała się też polską biblioteką.

---

Otoczony pięknym ogrodem dom można zwiedzać. W środku stare meble, w gablotach i na ścianach pamiątki związane z historią wioski. Na fotografiach twarze dawnych mieszkańców, ale są i zdjęcia nowsze, np. ze spotkania adampolan z Janem Pawłem II w 1979 r. w Stambule, z przyjazdu do wioski Lecha Wałęsy czy Aleksandra Kwaśniewskiego.

Na końcu Adampola leży cmentarz. Na grobach katolickie krzyże i swojsko brzmiące nazwiska: Kempka, Ostrowski, Duchowicz... Groby są zadbane, te najstarsze były niedawno odnawiane. Jest ich około 270. Wyróżnia się stojący nieco na uboczu grób ze złamaną kolumną - pochowano w nim Ludwikę Śniadecką, córkę słynnego profesora Jędrzeja Śniadeckiego. Była żoną Michała Czajkowskiego, który jako wysłannik księcia Czartoryskiego w 1841 r. negocjował warunki powstania Adampola. Widząc w Turcji sojusznika w walce z Rosją, zaangażował się w utworzenie walczących w wojnie krymskiej Pułków Kozaków Sułtańskich - jeden z nich składał się wyłącznie z Polaków (sztandar tej jednostki z godłami Turcji i Polski można zobaczyć w warszawskim Muzeum Wojska Polskiego). Z uwagi na swoją działalność Czajkowski musiał przejść na islam - przyjął imię Mehmed Sadyk Pasza.

Jest też grób Heinricha Albertalla - Austriaka, który spędził w Adampolu 30 lat. Tajemniczy pan przez wielu uważany był za syna cesarza Franciszka Józefa.

Trochę szumu było wokół Adampola w 1992 r., kiedy obchodził 150-lecie powstania. Poczta Polska wydała z tej okazji okolicznościowy znaczek (nominał 3500 zł!), a turecka specjalną kopertę. W centrum wioski postawiono wówczas obelisk z napisem: "Tu w polskiej wsi dawniej zwanej Adampolem żyli i żyją Polacy".

Od Stambułu dzieli Polonezköy ok. 30 min jazdy samochodem. Jadąc z centrum miasta, najlepiej przejechać przez Bosfor mostem sułtana Mehmeda, kierując się na miasteczko Beykoz. Dom Pamięci Zofii Ryży od maja do końca października otwarty w weekendy i święta, przez resztę miesięcy tylko w niedziele. W inne dni umówimy się telefonicznie: (0090) 532 608 15 43 (Lesław Ryży) lub (0090) 216 432 30 82 (Antoni Dochoda)».