24 listopada zapal świecę za milionami ofiar, w tym Polaków, Wielkiego Głodu na Ukrainie

Zaplanowany przez sowieckie władze głód na Ukrainie zaledwie w ciągu jednego roku uśmiercił 7 milionów ludzi. Ogółem, w latach 1921-1947, wskutek trzech klęsk głodu (w 1921-1923, 1932-1933 i 1946-1947) na Ukrainie, życie straciło 10 milionów ludzi.Ten sam głód spowodował wiele ofiar poza Ukrainą - na Kubaniu (który wówczas był przeważnie ukraińskojęzyczny), w Kazachstanie.

Powodem głodu była w pierwszym rzędzie przymusowa kolektywizacja rolnictwa, która powodowała chaos na wsi: niszczenie przez aktywistów dobytku chłopów, wyprzedawanie i zarzynanie koni w obawie przed ich konfiskatą, powstrzymywanie się od prac polowych. Władze oskarżały kułaków o agitację przeciwko kołchozom oraz o sabotaż, a jednocześnie błędnie spodziewały się, że w wyniku kolektywizacji produkcja rolna wzrośnie - na planach eksportu płodów rolnych opierały swoje plany industrializacyjne. Władze utrzymywały i być może uważały, że załamanie skupu zboża jest wynikiem ukrywania plonów przez chłopów i mimo próśb władz lokalnych nie obniżały wymaganych kontyngentów dostaw.

W rezultacie lokalni działacze prowadzili akcje szukania ukrytego zboża, które prowadziły do zabierania zboża na siew, a także zapasów niezbędnych do wyżywienia rodzin chłopskich. Nastąpiła fala migracji głodowych, na które władze odpowiedziały wprowadzeniem paszportów i zakazem podróży koleją. W wyniku głodu zginęła znacząca część populacji Ukrainy, od kilku do kilkunastu milionów osób; wymarło wiele wsi i dochodziło do licznych przypadków kanibalizmu.

Fakt głodu był negowany; wszelkie wypowiedzi na ten temat aż do upadku ZSRR były kwalifikowane jako przestępstwo "propagandy antyradzieckiej". Utajnione zostały też wyniki spisu ludności w 1937 roku, ujawniające demograficzny aspekt Wielkiego Głodu. Zastosowano też aktywne środki dezinformacji wobec dziennikarzy zachodnich; o ukrywanie faktów oskarża się obecnie wielu ówczesnych korespondentów w ZSRR.

Wielki głód budzi wiele sporów wśród historyków: nieznana jest liczba ofiar, a szacunki różnią się o kilka rzędów wielkości. Spory budzi, czy głód był celowo wywołany, czy też był nieprzewidzianym przez władze skutkiem decyzji władz. Wśród historyków przyjmujących celowe działanie władz spory dotyczą motywów: czy była to represja wymierzona w naród ukraiński w celu stłumienia ukraińskich dążeń narodowych mogących zagrozić spoistości ZSRR (co w 2006 roku potwierdziły dokumenty z archiwum NKWD), czy też wynik klasowej nienawiści wobec chłopów. Spór dotyczy także osób odpowiedzialnych za tragedię: ówczesnych centralnych i lokalnych działaczy partyjnych - Pawła Postyszewa, Stanisława Kosiora, Łazarza Kaganowicza, Waleriana Kujbyszewa, a przede wszystkim - Józefa Stalina.

Za ludobójstwo uznają głód na Ukrainie rządy lub parlamenty 26 państw, w tym: Polska - (uchwała Sejmu z 6 grudnia 2006), Ukraina, Argentyna, Australia, Azerbejdżan, Kanada, Mołdawia, Gruzja, Belgia, Estonia, Węgry, Litwa, Łotwa, Stany Zjednoczone i Watykan. 28 listopada 2006 r. Rada Najwyższa (parlament) Ukrainy przyjęła na wniosek prezydenta Wiktora Juszczenki ustawę uznającą Wielki Głód za zbrodnię ludobójstwa. Ustawę poparło 233 z 435 deputowanych obecnych na sali. "Za" głosowali członkowie prezydenckiego bloku Nasza Ukraina, frakcji BJuTy Julii Tymoszenko i Socjalistycznej Partii Ołeksandra Moroza. Ustawy nie poparli komuniści i parlamentarzyści z prorosyjskiej Partii Regionów premiera Wiktora Janukowycza.