W drugiej części – odbyło się otwarcie Panelu Naukowego pt.: Fenomen pogranicz kulturowych: tendencje współczesne. Uczestników konferencji powitał Anatol Fojt – kierujący sprawami Urzędu miasta Berdiańska. Referaty panelu dotyczyły sytuacji mniejszości na południowo-wschodnim pograniczu, jej sytuacji kulturowej i językowej. W tej sekcji szczególnie był uwypuklony problem mniejszości polskiej, zwłaszcza w Berdiańsku. Potwierdzeniem czego była prezentacja książki o Polakach w Berdiańsku „Wspólnota polska Berdiańska. Wyzwania współczesności” autorstwa A. Bonusiaka i L. Suchomłynowa.
Pozwolimy podać streszczenia niektórych wygłoszonych referatów.
Lech Aleksy SuchomłynowKresy południowo-Wschodnie: dwie perspektywy dyskursu Kresowość, rozumiana jako swoisty system światopoglądowy, filozofia egzystencjalna zmienna w czasie i przestrzeni, oraz uwarunkowana czynnikami geopolitycznymi i socjalnymi, jest zjawiskiem wyraźnie polonocentrycznym. Każda wspólnota kresowa zwykle miała swoją wizję kresów i pielęgnowała nieco inną przestrzeń historyczną, ciążyła też ku własnemu ‘centrum’ (dwie perspektywy: polska i ukraińska). Dlatego polsko-ukraińskie pogranicze jest zjawiskiem ambiwalentnym.
Justyna Kraszewska
Wschód znaczy Orient – między Odessą, Bagdadem i Paryżem– Jarosława Iwaszkiewicza doświadczenie wielości kultur
W napisanym przez Jarosława Iwaszkiewicza w 1916 roku młodzieńczym tekście „Ucieczka do Bagdadu” można odczytać przestrzeń, która kształtuje estetyczne kanony pisarza. Świat, rozciągnięty między Orientem a Paryżem, między barwami wschodu a tradycją europejskiej kultury, wpływa na wyobraźnię pisarza. W tekście tym odbiją się najistotniejsze być może dla całej twórczości Iwaszkiewicza, doświadczenia zetknięcia się kulturą Pogranicza. Przesycony niemalże bajkowym wyobrażeniem orientu świat spotyka się w świadomości, a potem także biografii pisarza z cywilizacją kultury europejskiej, z kresami kultury polskiej. Świat kultury Pogranicza był źródłem, z którego czerpał Jarosław Iwaszkiewicz.
Helena Krasowska
Problematyka socjolingwistyczna mniejszości polskiej na południowo-wschodniej Ukrainie
Autorka przedstawiła problem socjolingwistyczny Polaków na południowo-wschodniej Ukrainie. Polszczyzna mówiona informatorów występuje we wzajemnym oddziaływaniu na siebie języków wchodzących z nią w kontakt: ukraińskiego i rosyjskiego, a także ich odmian gwarowych. W charakterystyce opisu zastosowany został podział na grupy wiekowe: najstarsze pokolenie, średnie oraz młode. Omówione zostało zagadnienie języka ojczystego oraz języka drugiego u Polaków na Ukrainie Wschodniej, ich role we współczesnym środowisku wielojęzycznym, ponadto zagadnienie dwujęzyczności oraz trójjęzyczności. Szczególnie uwagę zwrócono również na rodzaje bilingwizmu, takie jak: bilingwizm resztkowy, bilingwizm regresywny, bilingwizm progresywny, bilingwizm integralny, bilingwizm bierny.
Piotr Syheda
Interferonimy w rosyjskim języku potocznym mieszkańców Północnego Priazowia
Artykuł jest kolejną próbą lingwistycznej analizy fonoligicznych, fonetycznych oraz akcentologicznych interferonimów języka potocznego mieszkańców Priazowia Północnego, między innymi Berdiańska i okolicznych wsi. Liczne fakty ukraińsko-rosyjskiej interferencji językowej tłumaczy się jako skutek bilingwizmu na rozpatrywanym terytorium.
Ewa Golachowska
Współczesna dwujęzyczność mieszkańców Sokółszczyzny
Autorka tekstu zarysowała problem dwujęzyczności mieszkańców Sokólszczyzny w środowiskach: szlacheckim i chłopskim. Sokólszczyzna jest terenem wielojęzycznym. Jej mieszkańcy używają polszczyzny i gwary białoruskiej, zwaną językiem prostym. W mieście dominuje polszczyzna. Sytuacja językowa na wsi jest skomplikowana, ponieważ związana jest z pochodzeniem społecznym jej mieszkańców. Ludność sokólszczyzny do dziś rozróżnia pochodzenie stanowe. Silna świadomość odrębności kulturowej i językowej jest w okolicach szlacheckich. Po za świadomością odrębności wsie chłopskie i okolice szlacheckie odróżniają sfery użycia języków polskiego i prostego.
Walentyna Piatak
Problemy kształtowania się języka potocznego studentów ekonomii w warunkach bilingwizmu
W niniejszym artykule zaprezentowane zostały problemy formowania kultury języka mówionego w środowisku akademickim, między innymi wśród studentów ekonomii, w warunkach bilingwizmu. Autor próbuje określić drogi doskonalenia umiejętności językowych przyszłych specjalistów.
Irena Rubcowa
Явище двомовності у сучасній Україні
Badaczka porusza nadzwyczajnie aktualne dla współczesnej Ukrainy kwestie dwujęzyczności. Fakt ukraińsko-rosyjskiego pogranicznego bilingwizmu jest rozpatrywany przez pryzmat prosesów dających się zaobserwować w obrębie nieukształtowanego i niestabilnego systemu społeczno-kulturowego obecnego państwa ukraińskiego.
Piotr Syheda, Eugeniusz Popow
Щодо мовного питання у пресі сьогодення
Fakt występowania dwujęzyczności na terenie Ukrainy często staje się powodem do spekulacji politycznych między niektórymi siłami politycznymi. Na podstawie materiałów, które możemy odnaleźć na łamach wydań periodycznych, poświęconych problemom tak zwanych języków regionalnych, autor przedstawia obiektywną ocenę destruktywnych wpływów Partii Komunistycznej Ukrainy na politykę językową państwa.
Andrzej Bonusiak
Rozważania nad „Kartą Polaka”
W niniejszym tekście zaprezentowane zostały podstawowe informacje dotyczące problemu uchwalenia i realizacji w praktyce zapisów Ustawy z dnia 7 września 2007 roku, czyli tzw. „Karty Polaka”. Przepisów prawnych dających przedstawicielom polskiej grupy etnicznej na Wschodzie oficjalny dowód przynależności do narodu polskiego. W opracowaniu zamieszczono ocenę „Karty” i jej realnego oddziaływania na sytuację zarówno w Polsce jak i na terenach byłego Związku Radzieckiego. Zaprezentowane zostały najistotniejsze zdaniem autora przepisy prawne przewidziane w Ustawie, omówiono również (w skrócie) dyskusję nad „Kartą”, która toczyła się w Polsce podczas prac nad tym dokumentem.
W celu lepszego uwypuklenia zapisów Ustawy w dodatkowej części opracowania zamieszczone zostały wybrane, szerokie fragmenty Ustawy.
Grzegorz Bonusiak
Między Szwecją a Finlandią. Polityczno-prawne wyznaczniki szczególnego statusu Wysp Alandzkich
Aż do początków XIX wieku Wyspy Alandzkie stanowiły część Królestwa Szwecji, choć cały czas były areną rozgrywek pomiędzy państwami walczącymi o dominację w basenie Morza Bałtyckiego. W niniejszym tekście zaprezentowane zostały polityczno-prawne wyznaczniki szczególnego statusu Wysp Alandzkich.
Magda Pokrzyńska
Wokół problemów kształtowania się środowiska bukowińskiego w Polsce Zachodniej
Celem artykułu jest odpowiedź na pytanie o problemy kształtowania się w Polsce bukowińskiego środowiska postmigracyjnego. Autorka prezentuje zarówno uwarunkowania obiektywne funkcjonowania migranów z Bukowiny w Polsce Zachodniej, jak i sposoby interpretowania powojennych losów swojej zbiorowości przez członków prezentowanego środowiska. Podstawę stanowią opracowania opublikowane i materiały empiryczne zebrane podczas badań kwestionariuszowych, obserwacji uczestniczącej i analizy dokumentów. W pierwszych dekadach po migracji bukowińskie wzory kulturowe realizowane były w ramach życia rodzinno-sąsiedzkiego. Obecnie płaszczyzną ich realizacji stają się bukowińskie organizacje formalne. Do najważniejszych czynników warunkujących organizowanie się środowiska bukowińskiego w Polsce należą: upodmiotowienie społeczeństwa polskiego, poprawa sytuacji ekonomicznej, otwarcie granic państwowych, pojawienie się kategorii czasu wolnego w życiu osób pochodzących z Bukowiny oraz – jako podstawa – zachowana pamięć i więzi rodzinne oraz pewne cechy osobowości członków zbiorowości.
Lech Suchomłynow
Fenomen Adampola (Polonezköy). O historycznych kontaktach polsko-tureckich.
Autor artykułu przedstawia najważniejsze wydarzenia historyczne, które sprzyjały polsko-tureckiej penetracji kulturowej. Przy zastosowaniu metod komparatystycznych analizie poddane zostały korzenie polskiego sarmatyzmu i kultury Orientu. Pomimo zarysu dziejów polskiej osady nad Bosforem autor podaje notki biorgraficzne wybitnych Polaków, związanych z życiem społeczno-kulturowym Imperium Ottomańskiego.
Irena Kotowicz-Borowy
Tradycje etosu szlacheckiego w społecznościach drobnoszlacheckich na pograniczach dawnej Rzeczypospolitej
Drobna szlachta stanowi grupę społeczną, zamieszkującą często dawne siedliska rodowe znajdujące się obecnie na terenie Polski, Litwy, Łotwy, Białorusi, Ukrainy i Mołdawii. Do dzisiaj w kulturze potomków tych rodów czytelne są odwieczne cechy nawiązujące do tradycji etosu szlacheckiego. Ta zachowawczość grupy w połączeniu z pragmatyzmem i elastycznością, powodują dużą kreatywność przedstawicieli tej grupy. Ma to niebagatelny wpływ na stosunki społeczno-ekonomiczne i rozwój tych społeczności lokalnych wśród których duży procent stanowią potomkowie drobnej szlachty.
ua 
pl 
